Giao lưu cùng nhà văn Nhật Chiêu về Jon Fosse và 'Những con sóng ngôn từ'

Nhân dịp ra mắt tác phẩm 'Ánh sáng trắng' của nhà văn đoạt giải Nobel Văn chương 2023 - Jon Fosse, vào 9 giờ ngày 5.5, chương trình tọa đàm quanh cuốn sách này và phong cách văn chương của ông sẽ diễn ra tại Đường sách Nguyễn Văn Bình (TP.HCM).

                                                    Nhà văn Jon Fosse - Euronews

Ánh sáng trắng là tác phẩm đầu tiên được xuất bản tại Việt Nam sau 6 tháng kể từ thời điểm ông nhận được giải thưởng trên. Đây không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn mang nhiều ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Với lối viết mộc mạc, gần gũi và bình dị nhất, tác giả viết về những trải nghiệm mà ai cũng có thể liên tưởng đến. 

Những tác phẩm ông viết hầu như không bao giờ được chuẩn bị trước, ông không lên bất cứ kế hoạch nào cho việc viết. Chính khoảnh khắc đó, mạch nguồn sáng tạo tuôn trào qua ngôn ngữ của ông. Những gì là sáng tạo thì không hề phải chỉnh sửa. Bởi vậy, những tác phẩm của Jon Fosse thường được viết trong thời gian rất ngắn và Ánh sáng trắng là một trong số đó.

Ấn bản tiếng Việt dày 142 trang do dịch giả Thiên Nga chuyển ngữ. Đây là một tác phẩm xuất sắc về ranh giới giữa sự sống và cái chết, về sự mất phương hướng và khao khát. Tác phẩm là câu chuyện về một người đàn ông đi lạc trong rừng, được kể ở ngôi thứ nhất. Trong một ngày cuối thu, anh lái xe đến vùng nông thôn, bị mắc kẹt ở cuối con đường dẫn vào rừng, trong khi trời tối dần và có tuyết rơi. Rồi anh nhìn thấy ai đó giống ba mẹ của mình, và ánh sáng trắng...

Ánh sáng trắng cũng là tác phẩm mới nhất, được phát hành vào mùa xuân năm 2023, thể hiện độ chín hoàn hảo của Jon Fosse. Ông sử dụng những ẩn dụ thoáng qua về một thế giới mà nhân vật chính của cuốn sách không thể hiểu, không thể giải nghĩa, để khám phá những mục tiêu thách thức nhất của nhân loại là sự chắc chắn và vững vàng. Giọng văn rõ ràng của ông mang lại cho những tình tiết mơ hồ của câu chuyện một chiều sâu vừa mới mẻ, vừa quen thuộc, vừa nhiều lớp nghĩa.

Giáo sư Anders Olsson – thành viên Viện Hàn lâm Thuỵ Điển, Chủ tịch Ủy ban Nobel Văn chương nhận xét: "Dù ở dạng văn xuôi, kịch hay thơ, các tác phẩm của Fosse đều nói về trạng thái không chắc chắn – điều có thể mở ra mối liên hệ với cái thiêng liêng [...] Trong thế giới của ông, sự không chắc chắn được bao trùm bởi một ánh sáng bí ẩn". Nói theo Phật giáo, sự không chắc chắn là tính cách vô thường, vô ngã, rỗng không của con người và thế giới.

                                              Tác phẩm Ánh sáng trắng - Thiện Tri Thức

The National Book Review nhận xét cuốn sách mang tinh thần chiêm nghiệm (thiền quán), đậm chất siêu thực và siêu hình. Tác giả đặt những câu hỏi về sự tồn tại, đúng như Ủy ban Nobel từng nhận xét về phong cách của ông: "Jon Fosse chạm đến những cảm xúc sâu sắc nhất trong mỗi người, những lo lắng, bất an, những câu hỏi về sự sống và cái chết".

The Guardian đánh giá dù dày đặc ngôn ngữ độc thoại, trừu tượng, tác phẩm dễ tiếp cận với đa số độc giả. Giọng văn của Jon Fosse "kỳ lạ đến nghẹt thở, gợi nhớ đến phong cách của nhà văn - nhà viết kịch người Ireland Samuel Beckett, nhưng nhẹ nhàng và thấm đẫm tinh thần Thiên Chúa giáo hơn".

Có thể nói, tiếng nói của Fosse, văn chương của Fosse là những lời thầm thì trong sự im lặng, nơi giao thoa của con người và Thượng đế, nơi bóng tối lấp lánh ánh sáng, nơi những nỗi đau thầm kín cá nhân được ban phước. Nhờ nghe được những lời thầm thì ấy, biết đâu các độc giả nào đó có thể khám phá được sự im lặng vĩnh cửu ở nơi tâm hồn mình.

Sau Ánh sáng trắng và Aliss bên đám lửa, 2 tác phẩm Ba màn kịch, Ban sáng và buổi đêm cũng sẽ được ấn hành trong thời gian tới. Ba màn kịch (Trilogien, tiếng Anh là Trilogy) dày khoảng 300 trang, là câu chuyện đầy ám ảnh và đau lòng về tình yêu và bạo lực với những ẩn dụ mạnh mẽ trích từ Kinh Thánh lấy bối cảnh một vùng ven biển cằn cỗi. Ở đó Asle và Alida, hai người yêu nhau tha thiết đang vật lộn tìm phương hướng trong thế giới này.

Phó đại sứ Na Uy tại Việt Nam, bà Mette Moglestue nói rằng: "Jon Fosse là nhà văn Na Uy đầu tiên được giải Nobel Văn chương trong 95 năm trở lại đây. Ông là tác giả của một bộ sưu tập đồ sộ các tác phẩm thuộc nhiều thể loại khác nhau từ tiểu thuyết, kịch, thơ, truyện, tiểu luận tới sách thiếu nhi. Việc Thiện Tri thức cho dịch sang tiếng Việt và xuất bản Ánh Sáng trắng của Jon Fosse ở Việt Nam là một hoạt động giao lưu văn hóa tuyệt vời, mang văn học Na Uy tới gần hơn với độc giả Việt Nam. Với cách kể chuyện nhẹ nhàng nhưng không kém phần lôi cuốn, Ánh sáng trắng hứa hẹn sẽ đem tới cho độc giả một trải nghiệm đọc sâu sắc và đầy mê hoặc".

Khách mời của buổi tọa đàm là nhà nghiên cứu - tác giả Nhật Chiêu. Ông nguyên là ủy viên Hội đồng Lý luận phê bình dịch thuật – Hội Nhà văn TP.HCM khóa VII. Ông đã cho ra mắt nhiều công trình nghiên cứu về văn học - văn hóa Nhật Bản có giá trị. Ngoài phê bình, ông cũng là một tác giả với những thử nghiệm văn chương độc đáo.

Ông từng cho ra mắt tập truyện Mưa mặt nạ - một tác phẩm dài 14 trang không có một dấu chấm câu nào – phong cách mà Jon Fosse hay sử dụng. Ngoài ra, với vai trò là nhà văn, ông còn được biết tới qua những tác phẩm như: Lời tiên tri của giọt sương (tập truyện song ngữ Việt - Anh), Tôi là một kẻ khác (thơ tượng quẻ) – có tên trùng với một tác phẩm của Jon Fosse – I is another, Người về với như (thơ ca tương chiếu)... Ông cũng thường xuyên được mời làm diễn giả ở các tọa đàm văn chương. Các buổi nói chuyện của ông luôn luôn thu hút khán giả vì những ý tưởng mới mẻ và sự thú vị trong cách thể hiện.

Link gốc: https://thanhnien.vn/giao-luu-cung-nha-van-nhat-chieu-ve-jon-fosse-va-nhung-con-song-ngon-tu-185240501090308172.htm